Groningen

Groningen ademt koffie. Van statussymbool in de zeventiende eeuw groeide het zwarte goud uit tot dagelijkse brandstof voor studenten, fietsers en professionals. Deze korte gids schetst de weg van zeldzaam genot naar bloeiende niche‑markt, belicht spelers, trends en kansen voor iedereen die in de koffiesector actief is of wil investeren.

Koffiehuizen doken laat op in Nederland; Amsterdam opende pas in 1663 de eerste. In Groningen bleef koffie tot ver in de achttiende eeuw een luxe voor de welgestelden. Dat veranderde in 1870 toen Klaas Tiktak zijn kruidenierswinkel aan het Damsterdiep begon en al snel zelf ging branden. Met een fabriek in 1887 werd Tiktak de grootste brander van de stad en zette hij Groningen op de kaart als koffiestad.

In de twintigste eeuw werd filterkoffie de norm. Vanaf de jaren negentig kozen consumenten massaal voor espresso‑dranken met versgemalen bonen. Deze smaakverschuiving vormde de basis voor de specialty‑beweging die na 2000 losbarstte.

Rond 2010 schoten moderne koffie­bars uit de grond, weliswaar trager dan in de Randstad. Een opvallend jaar was 2016: Black & Bloom werd toen uitgeroepen tot beste koffiebar van Nederland. Bovendien opende in één jaar negen nieuwe zaken in de studentenstraat Oude Kijk in ’t Jatstraat, bewijs dat vraag en concurrentie razendsnel groeiden.

– Black & Bloom, sinds 2012, serveert uitsluitend hand‑gefilterde koffie en won de landelijke titel in 2016.
– Koffiestation combineert micro‑branderij met boekwinkel en geeft workshops “Grip op Extractie”.
– Kolibri levert seizoensgebonden micro‑lots aan café Room en via abonnementen aan thuisbarista’s.
– Revista ontstond uit een foodtruck, is volledig plantaardig en schenkt standaard havermelk.
– Spaak koppelt koffie aan fietscultuur met een weekeindrit en een reparatiewerkplaats boven het café.

Nederlanders drinken gemiddeld 150 liter koffie per persoon per jaar, en Groningers doen vrolijk mee. Opvallend is de gewoonte om ’s avonds nog een cappuccino te nemen, iets wat Italianen zouden afkeuren maar hier voor comfort zorgt. Smaak­experimenten floreren: denk aan iced lattes met witte chocola of cold brew met tonic. “In Nederland kan met koffie bijna alles” luidt een veelgehoorde stelling.

Toch leidt populariteit tot frictie. Studenten bezetten urenlang tafels met laptops, daarom verbiedt Black & Bloom al jaren laptops en rekent Douwe Egberts Café €1,80 per uur studietijd. Andere ketens richten juist studiehoeken in. De les: koffiebars zoeken een balans tussen sociale sfeer en omzet.

Plantaardige melk wint terrein. Nieuwe zaken, zoals Coffee Break, maken 80 % van hun kaart vegan. Ook fair‑trade en single‑origin bonen spreken klanten aan, gevoed door de Fairtrade Gemeente‑status die Groningen sinds 2009 draagt.

Het Koffiefestival Groningen vroeg in het jaar trekt liefhebbers met proeverijen en lezingen voor een toegangsprijs van €2. Barista‑workshops bij World of Barista of Koffiestation zitten vaak snel vol. Daarnaast verbinden Internationale Coffee Mornings nieuwkomers met locals en combineren Coffee Break‑concerten muziek met een dampende kop. Dit veelzijdige aanbod versterkt kennis en netwerk in de branche.

Groningen streeft naar afvalvrij in 2030. De universiteit schafte in 2024 wegwerpbekers af; bezoekers zonder eigen mok betalen €1 voor een herbruikbare variant. Verder gebruikt de gemeente sinds 2010 uitsluitend gecertificeerde fair‑trade koffie op kantoren.

Circulariteit krijgt letterlijk benzine. Het project Circle of Beans zet 120 kg koffiedik om in 16,5 kg biogas, genoeg om een bestelbus 300 km te laten rijden én nieuwe koffie te branden. Zulke initiatieven tonen hoe reststromen waarde krijgen en bieden kansen voor logistieke en technische partners.

De Groningse markt laat zien dat traditie en innovatie harmonieus kunnen samengaan. Een rijke geschiedenis voedt trots, terwijl jonge merken en duurzame projecten de toekomst vormgeven. Ondernemers die investeren in kwaliteit, beleving én milieu­impact vinden hier een publiek dat openstaat voor nieuwe smaken, eerlijke handel en slimme circulaire ideeën. Kortom, Groningen blijft, net als zijn koffie, sterk, aromatisch en vol potentieel.